La lingua italiana, czyli włoski, ma od 80 do 125 mln użytkowników. Ma status urzędowy nie tylko we Włoszech, ale i w Szwajcarii, San Marino oraz w Watykanie. Chciałbyś wykorzystać zasięg tego języka? Uważaj! Choć ciao („cześć”), grazie mille („dziękuję bardzo”) i piacere („miło cię poznać”) łatwo wpada w ucho i brzmi tak przyjemnie, sympatycznie i melodyjnie, należy zachować ostrożność. Tłumaczenia włoskie niosą za sobą wiele pułapek!
Język mówiony nie dba o ład kompozycyjny. Charakteryzuje go styl potoczny, silne nacechowanie emocjonalne i omyłki słowne. Dochodzi tu mimika i gestykulacja oraz tzw. kod niewerbalny. A jeżeli dodamy do tego jeszcze włoski regionalny – czyli odmianę mówioną w różnych regionach (jest zróżnicowana fonologicznie, stanowi połączenie języka literackiego i wielu dialektów) – trudno to wszystko ogarnąć.
O ile w telewizji czy instytucjach publicznych mówi się literackim włoskim, o tyle już w mowie potocznej nikt nie ucieknie przed dialektami. Zrozumienie ich przez kogoś, kto dopiero zaczyna się uczyć włoskiego lub zna go w stopniu komunikatywnym, jest raczej mało prawdopodobne.
Stąd tłumaczenie na włoski powinien wykonywać tłumacz. Zna Włochów. Wie, w jaki sposób mówią w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach. Czyta między słowami i potrafi odczytać kontekst kulturowy we właściwy sposób. Ma wiedzę, która pozwala mu tak operować słowem, aby trafić do serca odbiorców, a nie ich niepotrzebnie do siebie zrazić.
Włoski jest wewnętrznie zróżnicowany. Oprócz włoskiego standardowego mamy jego odmiany regionalne, a każdy region ma nawet kilka dialektów.
G. Bertoni sklasyfikował dialekty w trzy główne grupy. Według jego podziału wśród północnych wyróżniamy liguryjskie, piemonckie, lombardzkie, emiliańsko-romaniolskie, wenecki i istryjski. W grupie środkowo-wschodniej są to toskańskie i umbryjsko-latyńskie (wewnętrznie dalej się dzielą na inne dialekty). W południowej grupie znajdują się neapolitańsko-kalabryjskie, sycylijskie i sardyńskie (one również mają różne odmiany).
Dużo tego, prawda? Dostawcą rozwiązań, które pomogą uniknąć pułapek w tłumaczeniach z polskiego na włoski i z włoskiego na polski, jest np. biuro tłumaczeń SuperTłumacz. W profesjonalnych zespołach pracuje wielu cenionych ekspertów, wśród nich są zawodowi tłumacze wyspecjalizowani w wielu dziedzinach czy native speakerzy lingua italiana „testujący” naturalne brzmienie i poprawność przekładów.
Włoskie rodzajniki określone i nieokreślone, zamierzchłe czasy włoskiego, tryb congiuntivo czy odmiana czasowników nieregularnych to wyzwanie i dla tych, którzy do pewnego poziomu radzą sobie naprawdę dobrze z nauką języka Włoszek i Włochów.
Nawet osoby, które kochają la lingua italiana, mówią, że to język łatwy do pewnego momentu, a później zaczynają się schody. Trudno tu o sztywne zasady. Szczególnie we włoskim mówionym wiele form „przejdzie” i nikt nie zostanie uznany za osobę niedouczoną, o tyle już język pisany wymaga rygoru.
Edmund de Waal był zdania, że „iloma językami mówisz – tyle razy żyjesz. Jeśli znasz tylko jeden, żyjesz tylko raz”. To piękne słowa, ale zachwycając się melodyjnością włoskiego, nie strać z oczu tego, co najważniejsze. Kiedy w grę wchodzą ważne sprawy, być może warto zastanowić się nad tym, czy tłumaczenia z włoskiego na polski, czy w innej kombinacji języków, oddać komuś, kto poznał wszystkie tajemnice tego pięknego języka.
