Czy wiesz, że za spóźnienie pociągu należy ci się...

Poprawa infrastruktury, modernizacja taboru, informatyzacja usług. To przykłady pozytywnych zmian, jakie w ostatnich latach można było zaobserwować na polskiej kolei. Pomimo tego, na lokalnych dworcach nadal często słychać znany, niekoniecznie lubiany komunikat: "Za opóźnienie przepraszamy. Jednocześnie informujemy, że wielkość opóźnienia może ulec zmianie".

Czy w przypadku wystąpienia opóźnienia mamy prawo liczyć na jakąś rekompensatę?

Ogólne reguły

Zgodnie z krajowym prawem przewozowym (art. 62 ust. 2 ustawy o prawie przewozowym), przewoźnik (w tym również przewoźnik kolejowy) odpowiada za szkodę, jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu regularnie kursującego środka transportowego.

Podróżny, który chciałby uzyskać odszkodowanie według tej ogólnej regulacji powinien wykazać:

- fakt powstania szkody oraz jej wysokość

- związek pomiędzy opóźnieniem pociągu a powstaniem tej szkody.

Odpowiedzialność przewoźnika nie jest jednak nieograniczona. Odpowiada on jedynie za normalne następstwa swojego działania lub zaniechania. Co ważne, przedsiębiorca kolejowy może uwolnić się od obowiązku naprawienia szkody, jeżeli wykaże że przyczyny opóźnienia odjazdu były od niego niezależne, że nie mógł im zapobiec pomimo dochowania staranności.

Należy także pamiętać, że nie istnieje odgórny, wynikający z ustawy obowiązek uwzględniania przez przewoźnika wszelkich zgłoszonych mu roszczeń. Operator naszego połączenia kolejowego może kwestionować nasze żądanie, zaprzeczać naszym twierdzeniom, przedstawiać własną argumentację. W takiej sytuacji, koniecznym jest zgłoszenie reklamacji, a w skrajnych przypadkach skierowanie sprawy na drogę sądową.

Co zrozumiałe, opisany powyżej tryb dochodzenia rekompensaty może zniechęcać podróżnych.

Aby ułatwić życie pasażerom, a jednocześnie, by bardziej zmobilizować przewoźników do przestrzegania rozkładu jazdy, na poziomie prawa unijnego, wprowadzono specjalne, uproszczone reguły wypłaty odszkodowań.

Rekompensata na podstawie unijnego rozporządzenia (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 1371/2007 )

Jeżeli korzystamy z tzw. połączeń krajowych (EIP, EIC, IC, TLK, IR) lub z międzynarodowych przejazdów pomiędzy krajami Unii Europejskiej mamy prawo do zryczałtowanego odszkodowania odpowiadającego części ceny biletu.

Zgodnie z treścią unijnego rozporządzenia minimalna kwota rekompensaty, jaką powinien wypłacić przewoźnik wynosi:

- 25% ceny biletu – gdy opóźnienie wyniosło od 60 do 119 minut,

- 50% ceny biletu – gdy opóźnienie wyniosło 120 minut lub więcej.

Wypłata takiego odszkodowania jest obowiązkowa, nie zależy od uznania przewoźnika. Do jego realizacji konieczne jest jedynie złożenie przez pasażera stosownego wniosku w kasie biletowej, korespondencyjnie bądź przez Internet.

Aby uzyskać odszkodowanie w tej postaci nie trzeba wykazywać powstania szkody, jej rozmiarów czy też istnienia związku przyczynowego. Wystarczy sam fakt, że opóźnienie miało miejsce. Nie jest również istotna przyczyna opóźnienia. Przewoźnik nie może się bronić twierdzeniami, iż na opóźnienie nie miał wpływu. Odszkodowanie wypłacane jest, gdy jego wysokość przekroczy równowartość 4 EURO. Wypłata następuje z reguły w postaci kuponów zniżkowych, voucherów. Jednak na nasz wyraźny wniosek, przewoźnik zobligowany jest do rekompensaty pieniężnej (np. przelewem na nasz rachunek bankowy).

Opisany tryb nie pozbawia możliwości dochodzenia rekompensaty na opisanych na wstępie zasadach ogólnych.

Inne uprawnienia

Żądanie wypłaty rekompensaty nie zamyka katalogu naszych uprawnień w przypadku wystąpienia opóźnienia pociągu. Pamiętajmy, że naszym podstawowym, nierzadko zaniedbywanym uprawnieniem, jest prawo do informacji. Przewoźnik ma obowiązek poinformować nas o sytuacji, źródłach problemu oraz o spodziewanym czasie odjazdu. Powinien to uczynić niezwłocznie, gdy sam wejdzie w posiadanie takich informacji.

Przedsiębiorca oferujący przewóz osób zobowiązany jest również zaświadczyć na bilecie, że opóźnienie miało miejsce. Takie zaświadczenie może okazać się niezbędne w zakładzie pracy czy też na uczelni.

Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem unijnym, w przypadku opóźnienia przekraczającego 60 minut, przewoźnik powinien dołożyć starań, by dostarczyć swym podróżnym posiłków i napojów – stosownie do czasu oczekiwania. W skrajnym przypadku, przewoźnik powinien zagwarantować pasażerom zakwaterowanie w hotelu lub innym miejscu. 

Marcin Ciesielski, radca prawny