"Muzeum Rydzyka" na ostrzu noża. NIK zawiadomił prokuraturę. "Szkody majątkowe w wielkich rozmiarach"

Najwyższa Izba Kontroli uderza w tzw. „Muzeum Rydzyka”, czyli toruńskie Muzeum „Pamięć i Tożsamość”. W grę wchodzą setki milionów złotych z publicznych pieniędzy. „Działanie na szkodę interesu publicznego i wyrządzenie Skarbowi Państwa szkody majątkowej w wielkich rozmiarach” - przekazuje NIK. Złożono zawiadomienie do prokuratury. 

Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła wyniki kontroli dotyczącej powstania Muzeum „Pamięć i Tożsamość” im. św. Jana Pawła II w Toruniu. Według raportu, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydało na tę inwestycję prawie 206 mln zł, mimo że instytucja od początku budziła poważne wątpliwości.

W ocenie NIK muzeum, finansowane głównie ze środków publicznych, może w krótkim czasie stać się własnością prywatną Fundacji Lux Veritatis.

Zarzuty wobec byłego ministra

Izba złożyła zawiadomienie do prokuratury, wskazując na możliwość popełnienia przestępstwa przez byłego ministra kultury - Piotra Glińskiego. Wśród zarzutów znalazło się przekroczenie uprawnień, działanie na szkodę interesu publicznego i wyrządzenie Skarbowi Państwa szkody majątkowej w wysokości ponad 57 mln zł. Jak ustalono, fundacja Lux Veritatis, należąca do toruńskiego duchownego Tadeusza Rydzyka, z którą podpisano umowę w 2018 roku, nie miała ani doświadczenia w działalności muzealnej, ani odpowiednich zbiorów do utworzenia wystawy.

Budowa bez kontroli i bez eksponatów

Do czasu zakończenia kontroli resort wydał na budowę siedziby muzeum prawie 149 mln zł, czyli ponad dwukrotnie więcej niż zakładano. Dodatkowe 57 mln zł przeznaczono – w ocenie NIK nielegalnie – na opracowanie i realizację wystawy stałej, mimo że obowiązek jej przygotowania spoczywał na fundacji. Tymczasem instytucja do dziś nie posiada stałej ekspozycji, a zgromadzone zbiory – m.in. nagrania audio i video czy relikwie – według kontrolerów nie spełniają kryteriów uzasadniających stworzenie narodowej instytucji kultury o tak szerokim zakresie tematycznym.

Na wystawie w muzeum, a raczej w jego holu, byliśmy rok temu. Więcej na ten temat znajdziecie poniżej. 

[ZT]59064[/ZT]

Inwestycja ponad miarę

NIK zwróciła uwagę, że wybudowany obiekt w dużej mierze nie ma związku z działalnością muzealną. Powstały m.in. dwie sale widowiskowe – jedna na ponad 800 miejsc – oraz 15 apartamentów o łącznej powierzchni 750 m², co stanowi blisko 7% całej inwestycji. Kontrola wykazała również, że ministerstwo nie posiadało nawet projektu budowlanego inwestycji, a nadzór ograniczało do analizy sprawozdań przesyłanych przez fundację.

Ryzyko utraty publicznych środków

Szczególnie krytykowany jest zapis umowy, zgodnie z którym w przypadku likwidacji muzeum fundacja nie musiałaby zwracać poniesionych przez państwo nakładów, o ile przez 10 lat prowadziłaby działalność muzealną w dowolnej formie i zachowała zbiory. Co więcej, sama nieruchomość, na której powstało muzeum, pozostaje własnością lub w użytkowaniu wieczystym fundacji, co – jak wskazuje NIK – może prowadzić do sytuacji, w której państwo utraci kontrolę nad sfinansowaną z budżetu inwestycją.

19 października 2023 roku, kilka dni po wyborach parlamentarnych, muzeum zostało uroczyście otwarte, ale bez wystawy stałej i z niewielką liczbą etatowych pracowników.

[FOTORELACJANOWA]9620[/FOTORELACJANOWA]

Były minister kultury podpisał wówczas aneks do umowy, który zobowiązywał jego następców do przekazywania fundacji minimum 15 mln zł rocznie aż do końca 2028 roku.

NIK wysuwa wnioski 

Izba domaga się od Ministerstwa Kultury podjęcia działań w celu unieważnienia zapisów umowy uznanych za sprzeczne z ustawą, odzyskania ponad 57 mln zł wydanych na wystawę oraz przeprowadzenia kontroli kosztów budowy elementów niemających związku z działalnością muzealną.