W dniu 30 marca na scenie Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu odbyła się czwarta w tym sezonie premiera. Hasło tego sezonu w Horzycy brzmi "Tu, w Toruniu", dlatego powstające spektakle na różny sposób korzystają z szeroko rozumianej lokalności. "Wróg się rodzi" czerpie inspirację z fenomenu toruńskiego Radia Maryja, ale pyta o jego skutki społeczne, których zasięg jest trudny do zmierzenia. Reżyseruje Aneta Groszyńska, scenariusz napisał Marcin Kącki. - Przyjechaliśmy do Torunia i pomyśleliśmy, że jest to temat, który faktycznie gryzie to miasto. Próbujemy dotrzeć do korzeni podziału, który obserwujemy dziś w społeczeństwie. Ten spektakl powstał, bo wyglądamy za okno i ta rzeczywistość nie tylko nam się nie podoba, ale zaczynamy się jej bać. Szukamy korzeni naszego strachu, a one są tuż obok, w Toruniu - mówi Aneta Groszyńska, reżyserka. - Zauważyliśmy, że nie potrafimy rozmawiać z bliskimi, bo w pewnym momencie rozdzieliły nas różne media i zabrały nam przyjaciół, rodzinę. Zadajemy sobie pytanie, jak to się stało. Na ile jesteśmy winni temu, że przeoczyliśmy moment, w którym oddaliśmy naszych bliskich na pastwę słów, które są pozorną miłością, pozorną ewangelią - dodaje Marcin Kącki, scenarzysta. Spektakl ?Wróg się rodzi? skupia się na mechanizmach językowych i zjawiskach społecznych związanych z mediami oraz brutalizacją języka debaty publicznej. W sztuce pojawia się więc nie tylko Radio Maryja, ale między innymi Radio RTLM, które w 1994 roku wprost namawiało do mordów. - Każde społeczne wzburzenie, które jest tragiczne w skutkach, każda historia z podziałem społecznym zaczyna się od słów. Tak się zaczęło w Rwandzie, w Jugosławii, na Bliskim Wschodzie, tak się dzisiaj zaczyna w Europie, w Stanach Zjednoczonych. Zaczyna się od strasznych słów. Rwanda jest najlepszym symbolem podziałów społecznych, tego co się dzieje, gdy ktoś nam mówi, że ktoś obok nas jest gorszy od nas, jest gorszym sortem. Zafascynował nas proces, w którym prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego w Kigali powiedziała w akcie oskarżenia "radio RTLM było jak biblia". Ludzie słuchali tego radia jak biblii, wychodzili na ulicę i robili to, co im kazało ? mordowali swoich sąsiadów. W spektaklu zastanawiamy się, co się dzieje, gdy jakiś kanał komunikacji masowej zaczyna być traktowany jak biblia. Jeśli taka biblia zaczyna manipulować, jeśli wystawia ocenę innym, jeśli dzieli na lepszych i gorszych - wyjaśnia Marcin Kącki. Akcja przedstawienia dzieje się na kilku planach - co będzie oddane także przez ruchomą scenografię autorstwa Tomasza Walesiaka. Postać Tadeusza Rydzyka zagra występujący gościnnie Filip Perkowski. W spektaklu pojawią się również różne postaci historyczne. Między innymi żydowska poetka Zuzanna Ginczanka, badaczka korzeni totalitaryzmu Hannah Arendt czy Adolf Hitler. - To, co zrobił Adolf Hitler, można podzielić na kilka etapów historycznych. Nas interesuje etap uwodzenia, to znaczy jakimi metodami Hitlerowi udało się uwieść rzesze Niemców. Jego antagonistką w spektaklu jest Hannah Arendt, która zawsze apelowała o to, by utrzymywać więzi społeczne. Natomiast w interesie Hitlera było, aby je zniszczyć. Ale postać Adolfa Hitlera w naszym spektaklu na pewno będzie zaskoczeniem, ponieważ jest personifikacją forów internetowych. Myślę, że wielu ludzi przejrzy się w tej postaci - mówi Marcin Kącki. - Chcemy by widzowie wyszli ze spektaklu, zwłaszcza po ostatniej scenie, i pomyśleli sobie: chyba jestem współwinny temu, co się dzieje. Zadzwonię do mamy powiedzieć, że ją kocham - dodaje Aneta Groszyńska. Muzykę do spektaklu skomponowała Ela Orleans, urodzona w Oświęcimiu artystka, tworząca w Glasgow i Nowym Jorku. Współpracowała m.in. z Davidem Lynchem. Ela Orleans to wyjątkowa artystka, wokalistka i multiinstrumentalistka. [?] Przyswaja literaturę, teatr, sztukę i technologię w swojej muzyce, która porusza się w chanson-pop groove, eldritch psych-rocku i vintage electro - napisał o niej brytyjski dziennik ?The Herald?. Przed teatrem stanęła również instalacja artystyczna dotycząca języka nienawiści. Twórcy wykorzystali w niej między innymi obelgi zaczerpnięte ze współczesnego języka polityków oraz mediów społecznościowych. Instalacja ma formę kubika o rozmiarach 3x3x3 metry, do którego można wejść. Jest już gotowa dla zwiedzających. Premierze spektaklu ?Wróg się rodzi? towarzyszyła uroczysta gala Wilamów 2018, podczas której wręczone zostaną statuetki w trzech kategoriach: Najpopularniejsza aktorka lub aktor, Edukacja teatralna oraz przyjaciel teatru.