"Nie pomnik jest brutalny, historia taka była" - Wołyniacy zabrali głos. Czy pomnik upamiętniający ofiary rzezi stanie w Toruniu?

Plany postawienia pomnika upamiętniającego ofiary rzezi wołyńskiej w Parku Pamięci Narodowej ojca Rydzyka podzieliły torunian. Głos w sprawie zabrali najważniejsi, czyli świadkowie tamtych wydarzeń. Czy popierają projekt?

Dziecko wbite na widły wpisane w orła białego - to ma przedstawiać monument projektu Andrzeja Pityńskiego. Wzbudza wiele emocji, a torunianie są raczej sceptycznie nastawieni do tego pomysłu.

[ZT]13499[/ZT]

Co o tym pomyśle sądzą świadkowie tamtych wydarzeń? Uważają oni, że pomnik nie jest brutalny i wulgarny, jest on po prostu realistyczny.

- Z mojej rodziny zginęło wtedy 30 osób. Mord rozpoczął się już na Podolu 17 września 1939 r. - wspomina Józef Chodniewski, świadek tamtych wydarzeń, członek Towarzystwa Miłośników Lwowa i Ziem Południowo-Wschodnich. - Oni nie zginęli od kul! Tylko od siekier, młotków i pił.

Chodniewski przyznaje, że o rzezi wołyńskiej głośno zaczęto mówić dopiero po premierze filmu Wojciecha Smarzowskiego, podczas swojej wizyty w Toruniu reżyser spotkał się z Wołyniakami. To było bardzo wzruszające spotkanie dla ludzi, którzy przeżyli wydarzenia pokazane w filmie.

- Nie mogę opowiadać o tym bez emocji, mną ciągle targają emocje. Wiele nocy od tamtej pory nie przespałem. Powiedziałem Smarzowskiemu, że dziękuję mu za ten film. To sama prawda, ja to przeżyłem! - dodaje - Pamiętam jak banderowcy przyszli do jednego domu, przewrócili komodę kuchenną i po kolei odrąbali na niej 19 głów... Teraz rozmawiamy o tym, czy ten pomnik ma odpowiednią formę. Ale ona nie jest najważniejsza! Pomnik to odzwierciedlenie rzeczywistości.

Wołyniacy deklarują, że wybaczyli, ale ciągle pamiętają tamte wydarzenia.

- Moja mama zawsze wspominała, że kiedy był napad, ona uciekła ze mną do wychodka. Widziała, jak palą się domy i inne budynki. Widziała też banderowca, który złapał pięcioletnie dziecko i wrzucił je w ogień. Kiedy mówiłem mamie, że teraz jest pojednanie, to ona zawsze odpowiadała: "ty sobie jednaj" - opowiada Henryk Kowalski, Wołyniak. - Nie Ukraińcy byli źli, tylko banderowcy, nacjonaliści, mi życie też uratowała Ukrainka, która ostrzegła nas przed napadem. Wszędzie ludzie są dobrzy i źli. Przebaczyliśmy to, ale musimy ukazać prawdę! My nie chcemy zemsty, my chcemy pamięci!

Wołyniacy chcą, aby pomnik projektu Pityńskiego stanął w Toruniu. Powstał komitet społeczny w tej sprawie, w jego skład weszli m.in. naukowcy związani z UMK i Kolegium Jagiellońskim oraz samorządowcy, w tym Karol Maria Wojtasik, radny PiS.

- Nie zgadzamy się z tym, że ten pomnik jest brutalny. Brutalne były wydarzenia tamtych lat! Jeżeli pozwolimy na to, aby zablokowano tą inicjatywę, to będzie to zakłamywanie historii. Dialog z Ukrainą jest potrzebny, ale dialogu nie da się prowadzić bez prawdy - tłumaczy Wojtasik. - Pomnik, o który walczymy, wiernie oddaje tamte wydarzenia. Tu nie ma miejsca na metafory! Tablic w Toruniu mamy pełno, ale pomniki, które powodują emocje oddziałują we właściwy sposób.

Pomnik rzezi wołyńskiej miałby stanąć w Parku Pamięci Narodowej w Porcie Drzewnym na terenach należących do ojców redemptorystów - tuż przy drodze wjazdowej do Torunia z kierunku Bydgoszczy.