Kara musiała być surowa, aby działała odpowiednio na społeczeństwo."Trzeba przyznać władze w Toruniu miały rozmach"

Kara – jak każdy wie – musiała być surowa, aby działała odpowiednio na społeczeństwo: odstraszająco i prewencyjnie. To właśnie dlatego – wszystkie kary wykonywano publicznie (w tym również karę śmierci).

W Toruniu do karania używano np. grubej liny i rózgi, którymi kat wymierzał razy, często przy pręgierzu. Dla winnych mniejszych przewinień, np. dla włóczęgów zakłócających ciszę nocną, przeznaczono tzw. kruk (gąsior), który można było obracać, łącznie z uwięzionym tam winowajcą.

Takie publiczne napiętnowanie przykutego skazańca w dość popularnym miejscu w mieście, stanowiło jedną z form odbywania kar. Uciążliwą – i dość nieprzyjemną karą – było usadzenie skazanego na drewnianym ośle z grzbietem okutym blachą, skierowanego twarzą do ogona; przy wyższym wymiarze kary – delikwentowi – mocowano do nóg ciężary, co powodowało, że metalowy grzbiet był bardziej „wyczuwalny”.

Szczególnie okrutne było łamanie kołem – skazanego rozciągano na ziemi i kołem z konnego powozu gruchotano mu kości, następnie połamane kończyny „wplatano” w szprychy koła i ustawiano je poziomo na palu. Ofiary łamania kołem, podobnie jak powieszonych, pozostawiano na miejscu kaźni aż do rozkładu ciała. Kary powieszenia i łamania kołem wedle obyczajowości epoki były karami hańbiącymi.

Tortury stosowano w Toruniu do 1776 roku. Ich zadaniem trudnili się ludzie z marginesu społecznego, których status społeczny był równie niski, jak katów. Do ich powinności również należało m.in. opróżnianie i czyszczenie kloak, wywożenie nieczystości do specjalnych dołów zlokalizowanych za miastem.

Turyści lubią ciekawostki, mniej znane fakty. Np. taki osiołek bardzo przykuwa ich uwagę. Większość traktuje go jako atrakcję turystyczną, nie zdając sobie sprawy z tego, że był to pręgierz dla strażników miejskich. Są często zaskoczeni faktem jak wyglądało życie kata, jak był izolowany od reszty społeczeństwa, jakie były jego pełne kompetencje w pracy. Śmiało można powiedzieć również, że osiołek obok krzywej wieży, pomnika Kopernika i Katedry Św Janów oraz Rynku Staromiejskiego jest najbardziej charakterystycznym punktem podczas wycieczek – opowiada Kamila Flis, toruńska przewodnik, pracownik Biura Turystycznego Copernicana – W dobie XXI wieku kat to jedna z bardziej interesujących, dawnych, charakterystycznych i wyrazistych postaci! Jak miałam praktyki z historii w gimnazjum to odkryłam, że można bardzo szybko zainteresować uczniów podając im ciekawostki m. in. o zawodzie kata, czy też ogólnie stosowanych torturach.

- Mieliśmy niepisany układ, że jeśli będą aktywni to ja będę im podawać ciekawostki historyczne na koniec zajęć. Myślę, że byli zadowoleni i zdecydowanie bardziej zmotywowani do nauki. Kat był jedną z postaci, która zrobiła na nich duże wrażenie – dodaje Kamila, instruktor harcerstwa i kierownik półkolonii, mająca na co dzień kontakt z dziećmi.

Z tych bardziej popularnych – historycznych wyroków – warto wspomnieć o ścięciu na Rynku 68 przywódców i uczestników buntu mieszczan przeciw Radzie Miejskiej, spowodowanego przez wysokie opodatkowanie, a było to w roku 1456. Jedno należy przyznać – ówczesne władze miały rozmach, a kat pełne ręce „roboty”. Natomiast w 1574 roku szarpano obcęgami i wpleciono na koło woźnicę z Bydgoszczy, który zamordował kobietę jadącą do Torunia.

Jeszcze inna historia wspomina o pewnym mężczyźnie z Mokrego, którego w 1600 roku łamano kołem, a następnie powieszono za podpalenie i kradzież; a rok później – karę ścięcia otrzymał łotr, który kowalowi z Przysieka spalił oborę wraz z bydłem.

Sięgając już do bardziej współczesnych nam czasów – warto wspomnieć o bardzo popularnej oberży z początków XX wieku. Mieściła się ona przy ul. Żeglarskiej, a jej klientela składała się z osób o wątpliwej reputacji. Nic dziwnego, skoro owy lokal otrzymał nazwę „Piwnica Przestępców”.