?Kamienie głoszą chwałę?. Czy zagadka z przeszłości została rozwiązana?

Niedaleko Fortu VII, przy leśnej drodze prowadzącej w kierunku Barbarki stoi tajemniczy obelisk w kształcie walca. Ma 4.5 metra wysokości, w jego górnej części znajduje się opaska z napisem STEINE RÜHMEN, co znaczy - „kamienie głoszą chwałę”, „sławią”. Jednak kogo, bądź co owe kamienia sławią na długo było nierozwiązaną zagadką. Hipotez było kilka, a cała historia urosła do „miejskiej legendy”. 

Na obelisku znajdują się resztki żelaznych elementów, do których niegdyś były przymocowane tablice i detale architektoniczne.

- Odnajdziemy tam też mocowania pod Krzyż Żelazny (niemieckie wojskowe odznaczenie), a wokół resztki murowanego ogrodzenia - opowiada Kamil Tomczyk, przewodnik po Twierdzy Toruń.

Teorii odnośnie powstania pomnika było kilka. Według jednej z wersji upamiętnia budowniczych Twierdzy Toruń, dokładnie jeńców armii francuskiej pracujących w drugiej połowie XIX wieku przy budowie toruńskich fortów. Wersja powstania pomnika związana z jeńcami francuskimi budującymi forty jest trudna do udowodnienia w świetle faktów historycznych i tym samym najmniej prawdopodobna.

Francuzi spłacili do września 1873 r. wszelkie zobowiązania finansowe wobec zwycięskich Niemiec, po przegranej wojnie z lat 1870-71. Skutkowało to m.in. zwolnieniem wszystkich jeńców wojennych do domu. W Toruniu przebywało 34 oficerów i 2576 szeregowców. Ostatni francuscy jeńcy opuścili miasto 12 marca 1872 r. Forty w Toruniu zaczęto budować dopiero w 1878 r.

Inna legenda opowiada o jednym z pułków, który stacjonował w garnizonie toruńskim. Pomnik miał być wykonany przez pruskich żołnierzy w czasie wolnym od służby. Podobne zachowały się na terenie kompleksów koszarowych Jakubskiego Przedmieścia i Przyczółka Mostowego. Jednak materiałów historycznych potwierdzających przytoczoną teorię brak. Zresztą jest to również mało prawdopodobna wersja, ponieważ żołnierze „swoje dzieła” stawiali w bardziej dostępnym dla postronnego widza miejscu, aniżeli gdzieś daleko w lesie…  Pułki toruńskiego garnizonu zazwyczaj wystawiały pomniki na terenie koszar.

Trzecia z hipotez wspomina bardzo dramatyczną historię. Podobno w tym miejscu miało dojść do katastrofy lotniczej, w której zginął pilot. Ojciec nie mógł pogodzić się ze stratą ukochanego syna, dlatego wystawił mu pomnik - aby jego ofiara życia nie była nigdy zapomniana. 
W czasie wojny załogi wartownicze pobliskich fortów składały okazjonalne kwiaty pod pomnikiem, uogólniając tym samym jego znaczenie.

W 100-lecie powstania tajemniczego monumentu, prof. Magdalena Niedzielska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika rozwikłała sekret jego pochodzenia. Został zbudowany dokładnie w 1915 r. na pamiątkę żołnierzy ginących we wszelkich wojnach z inicjatywy zastępcy komendanta Twierdzy Toruń gen. von Dittfurtha.

Pomnik odsłonięto 18 grudnia 1915 r. Zaprojektowany został przez żołnierza rezerwy 1. kompanii 5. pułku piechoty - Kurta Keastnera. Miał uwiecznić na stulecia, a nawet na tysiąclecia czas wojny światowej, która raz także otoczyła mury Torunia. Wkład w wykonanie pomnika miał zakład kamieniarski Augusta Imrera, który mieścił się przy ul. Gałczyńskiego 1.

- Z racji tego, że wszystkie cywilne konie zarekwirowało wojsko, elementy pomnika zostały przetransportowane na plac budowy wozem, który ciągnęło dwudziestu pięciu robotników - dodaje Kamil Tomczyk. 

Dziś to właśnie te sławiące kamienie proszą o pamięć. Członkowie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział w Toruniu zgłosili projekt do budżetu partycypacyjnego Torunia - Renowacja zapomnianego pomnika "Chwalebne kamienie" w lesie przy drodze na Barbarkę. Projekt zakłada konserwację obelisku, odtworzenie malowniczego murku, rabat kwiatowych, ustawienie koszy, ławek, tablicy informacyjnej, kierunkowskazu do pomnika i dokumentację konserwatorską obiektu, by znów stał się, jak niegdyś, miejscem atrakcyjnym i często odwiedzanym przez torunian, aby tajemnicze kamienie nadal „głosiły sławę”.

Mieszkańcy Wrzosów (bo jest to projekt lokalny) mogą głosować na owe „chwalebne kamienie” tutaj.